Ofschoon generatieve AI-modellen zoals ChatGPT, Claude etc. vooral gevoed lijken te worden door het scrapen van (illegale) digitale bestanden, heeft een lagere rechtbank in de VS (oordeel van de rechtbank in Noord-  Californië van 23 juni 2025)  een opmerkelijke uitspraak gedaan: illegale kopieën van het internet gebruiken en eindeloos bewaren om AI te trainen mag niet, maar het scannen van papieren boeken naar digitale exemplaren om daarop AI te trainen mag wel. De rechter beschouwde dit als zogenaamd ‘fair use’ (zie Trainen van AI is ‘fair use’ - Mr. Online). De rechter vergeleek het trainen van AI met het trainen van schoolkinderen die ook ‘concurrerende boeken kunnen schrijven’.

Twee dagen later kwam een andere rechter van dezelfde rechtbank in Californië tot een diametraal andere uitspraak, namelijk dat het trainen van generatieve AI om te leren schrijven vaak géén vorm van ‘fair use’ is en dat het wél een auteursrechtinbreuk  vormt (oordeel van de rechtbank in Noord-Californië van 25 juni 2025).

Wij kennen in Nederland (en Europa) de ‘fair use’ doctrine niet en het zijn nog maar uitspraken van een lagere rechter, maar het is toch verstandig om een Opt-Out bepaling (zie De Opt-Out keuze voor een uitgever) ook in fysieke boeken mee te nemen, voor zover dat al niet gebeurt.